Konu listelerinin hemen ardında TYT ve AYT kimya konularından çıkan soruların yıllara göre dağılımı belirtilmiştir.

Sayfanın en altında yer alan PDF çizelgeleri indirerek çalışmalarınızı planlayabilirsiniz.

Bu listelerin doğruluğu ve güvenirliği, içeriğin yazarı olan Kimya Özel – Oktay Hoca’nın teminatı altındadır.

Deneme Çözme Taktikleri | Başarılı Öğrencinin Test Çözme Rehberi

Melike Sezer - 31 Mayıs 2020 11

Deneme çözme taktiklerini bilmek, saatlerce ders çalışmaya kıyasla bazen daha iyi sonuçlar almanızı sağlayabilir. Deneme çözmek, bilginin sınandığı kadar zekice ve hızlı düşünmenin de...

1. 2024 TYT Kimya Konuları
2. 2024 AYT Kimya Konuları
3. 2021-2022-2023 TYT Kimya Soru Dağılımı
4. 2021-2022-2023 AYT Kimya Soru Dağılımı
5. TYT Kimya Konuları Analizi
6. AYT Kimya Konuları Analizi
7. TYT ve AYT Kimya Konu Takip Çizelgeler (İndir!)

2024 TYT Kimya Konuları

• Kimya Bilimi
• Atom ve Periyodik Sistem
• Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
• Doğa ve Kimya
• Maddenin Halleri
• Kimya Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
• Karışımlar
• Asitler, Bazlar ve Tuzlar
• Kimya Her Yerde

2024 AYT Kimya Konuları

• Modern Atom Teorisi
• Gazlar
• Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük
• Kimyasal Tepkimelerde Enerji
• Kimyasal Tepkimelerde Hız
• Kimyasal Tepkimelerde Denge
• Kimya ve Elektrik
• Karbon Kimyasına Giriş
• Organik Bileşikler
• Enerji Kaynakları ve Bilimsel Gelişmeler

TYT Kimya Konuları Analizi

AYT Kimya Konuları Analizi

TYT ve AYT Kimya Konu Takip Çizelgesi

Aşağıdaki çizelgelerde TYT ve AYT kimya konuları eksiksiz bir şekilde bulunmaktadır. Size düşen bu listelerin çıktısını almak dosyanızda ya da panonuzda bu çizelge için bir yer açmak.

TYT ve AYT kimya konuları çizelgede MEB müfredatında yer alan sırada verildi.

Çizelgenin kullanımı ise oldukça basit. Her konunun yanında 3 adet boş yıldız bulunuyor. Yıldızları şöyle bir mantıkla doldurabilirsiniz:

0 yıldız: Konuya herhangi bir başlangıç yapmadım.

1 yıldız: Konu anlatımını çalıştım ancak hala eksiklerim var.

2 yıldız: Konu anlatımını tamamladım ancak soru çözerek pekiştirmeliyim.

3 yıldız: Konuyu tamamladım ve iyice oturttum.

Renkli PDF

Siyah Beyaz PDF

YKS Hazırlık

2024 TYT ve AYT Kimya YouTube Kanal Önerisi

universkop - 12 Aralık 2022 0

Çalışma Masam

YouTube Kimya Kanalları Genişletilmiş Anketi

universkop - 23 Aralık 2019 3

Konu listelerinin hemen ardında TYT ve AYT Matematik konularından çıkan soruların yıllara göre dağılımı belirtilmiştir.

Sayfanın en altında yer alan PDF çizelgelerini indirerek çalışmalarınızı planlayabilirsiniz.

Bu listelerin doğruluğu ve güvenilirliği, içeriğin yazarı olan Tunç Kurt’nın teminatı altındadır.

1. 2024 TYT Matematik Konuları
2. 2024 AYT Matematik Konuları
3. 2022-2023 TYT Matematik Soru Dağılımı
4. 2022-2023 AYT Matematik Soru Dağılımı
5. TYT Matematik Konuları Analizi
6. AYT Matematik Konuları Analizi
7. TYT ve AYT Matematik Konuları PDF Çizelgeler (İndir!)

2024 TYT Matematik Konuları

• Temel Kavramlar
• Tam Sayılarda İşlemler
• Rasyonel ve Ondalık Sayılarda İşlemler
• 1. Dereceden Denklemler
• Üslü Sayılar
• Köklü Sayılar
• Mutlak Değer
• Basit Eşitsizlikler
• Çarpanlara Ayırma
• Sayılar Teorisi
• Oran-Orantı
• Problemler
• Sayısal Mantık-Şekil Yeteneği-Örüntü Problemleri
• Mantık
• Kümeler
• Kartezyen Çarpım
• Fonksiyonlar
• Polinomlar (TYT)
• Olasılık, Permütasyon, Kombinasyon, Binom (TYT)
• Veri Analizi – İstatistik

2024 AYT Matematik Konuları

• Polinomlar (AYT)
• 2. Dereceden Denklemler ve Fonksiyonlar
• Karmaşık Sayılar
• Olasılık, Permütasyon, Kombinasyon, Binom (AYT)
• Logaritma
• Özel Tanımlı Fonksiyonlar
• Parabol
• Eşitsizlikler
• Trigonometri
• Diziler
• Limit
• Türev
• İntegral

TYT Matematik Konuları Analizi

AYT Matematik Konuları Analizi

*ÖTF-Limit-Türev-İntegral

Bu konular birbirleriyle zincirler gibi bağlantılıdır. İntegrali güzel bir şekilde anlamak için diziler ve türevin anlaşılması gerekmektedir. Diziler ve türev konusu ise limit üzerinden tanımlanır ve kullanılır. Bu sebepten ötürü türevi iyi anlayabilmek için limiti, limit için ise ÖTF’ye çok iyi hâkim olmalısınız. ÖTF içinde ilk başta tanımladığımız temel kavramlar kısımları burada devreye girmektedir.

Sonuç

Matematikteki konular birbirleriyle gördüğünüz gibi güzel bir ahenk içinde bağlantılıdır. Bu yüzden konularınızı çalışırken eksiksiz ve ileride bu konulara ihtiyaç duyacağınız bilinciyle çalışmanız size büyük bir artı katacaktır. Bu yüzden konu ayrımı yapmadan, konular arasındaki bağlantıları daima kendiniz bulmaya çalışarak çalışmalarınıza devam etmenizi tavsiye ediyoruz.

TYT ve AYT Matematik Konu Takip Çizelgesi PDF’leri

Aşağıdaki çizelgelerde TYT ve AYT matematik konuları eksiksiz bir şekilde bulunmaktadır. Size düşen bu listelerin çıktısını almak dosyanızda ya da panonuzda bu çizelge için bir yer açmak.

TYT ve AYT matematik konuları çizelgede MEB müfredatında yer alan sırada verildi.

Çizelgenin kullanımı ise oldukça basit. Her konunun yanında 3 adet boş yıldız bulunuyor. Yıldızları şöyle bir mantıkla doldurabilirsiniz:

0 yıldız: Konuya herhangi bir başlangıç yapmadım.

1 yıldız: Konu anlatımını çalıştım ancak hala eksiklerim var.

2 yıldız: Konu anlatımını tamamladım ancak soru çözerek pekiştirmeliyim.

3 yıldız: Konuyu tamamladım ve iyice oturttum.

Renkli PDF

TYT ve AYT Matematik Konu Takip Çizelgesi (Renkli)

Siyah Beyaz PDF

Konu listelerinin hemen ardında TYT ve AYT fizik konularından çıkan soruların yıllara göre dağılımı belirtilmiştir.

Sayfanın en altında yer alan PDF çizelgeleri indirerek çalışmalarınızı planlayabilirsiniz.

Bu listelerin doğruluğu ve güvenirliği, içeriğin yazarı olan Ertan Sinan Şahin’in teminatı altındadır. Ayrıca ertansinansahin.com’da yer alan TYT ve AYT Fizik Konularına Hangi Sırayla Çalışmalıyım? sayfasını inceleyebilirsiniz.

1. 2024 TYT Fizik Konuları
2. 2024 AYT Fizik Konuları
3. 2021-2022-2023 TYT Fizik Soru Dağılımı
4. 2021-2022-2023 AYT Fizik Soru Dağılımı
5. TYT Fizik Konuları Analizi
6. AYT Fizik Konuları Analizi
7. TYT ve AYT Fizik Konuları PDF Çizelgeler (İndir!)

2024 TYT Fizik Konuları

• Fizik Bilimine Giriş
• Madde ve Özellikleri
• Hareket ve Kuvvet
• İş, Güç ve Enerji I
• Isı, Sıcaklık ve Genleşme
• Elektrostatik
• Elektrik Akımı ve Devreleri
• Mıknatıslar ve Manyetizma
• Basınç
• Kaldırma Kuvveti
• Dalgalara Giriş ve Yay Dalgaları
• Su, Ses ve Deprem Dalgaları
• Aydınlanma, Gölge ve Düzlem Aynalar
• Küresel Aynalar
• Işığın Kırılması ve Renkler
• Mercekler ve Optik Araçlar

2024 AYT Fizik Konuları

• Vektörler
• Kuvvet, Tork ve Denge
• Kütle Merkezi
• Basit Makineler
• Hareket
• Newton’un Hareket Yasaları
• İş, Güç ve Enerji II
• Atışlar
• İtme ve Momentum
• Elektrik Alan ve Potansiyel
• Paralel Levhalar ve Sığa
• Manyetik Alan ve Manyetik Kuvvet
• İndüksiyon, Alternatif Akım ve Transformatörler
• Çembersel Hareket
• Dönme, Yuvarlanma ve Açısal Momentum
• Kütle Çekim ve Kepler Yasaları
• Basit Harmonik Hareket
• Dalga Mekaniği ve Elektromanyetik Dalgalar
• Atom Modelleri
• Büyük Patlama ve Parçacık Fiziği
• Radyoaktivite
• Özel Görelilik
• Kara Cisim Işıması
• Fotoelektrik Olay ve Compton Olayı
• Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları

2021-2022-2023 TYT Fizik Soru Dağılımı

2024 TYT Fizik Konuları Analizi

2024 AYT Fizik Konuları Analizi

TYT ve AYT Fizik Konu Takip Çizelgesi

Aşağıdaki çizelgelerde TYT ve AYT fizik konuları eksiksiz bir şekilde bulunmaktadır. Size düşen bu listelerin çıktısını almak dosyanızda ya da panonuzda bu çizelge için bir yer açmak.

TYT ve AYT fizik konuları çizelgede MEB müfredatında yer alan sırada verildi.

Çizelgenin kullanımı ise oldukça basit. Her konunun yanında 3 adet boş yıldız bulunuyor. Yıldızları şöyle bir mantıkla doldurabilirsiniz:

0 yıldız: Konuya herhangi bir başlangıç yapmadım.

1 yıldız: Konu anlatımını çalıştım ancak hala eksiklerim var.

2 yıldız: Konu anlatımını tamamladım ancak soru çözerek pekiştirmeliyim.

3 yıldız: Konuyu tamamladım ve iyice oturttum.

Renkli PDF

TYT ve AYT Fizik Konu Takip Çizelgesi (Renkli)

Siyah Beyaz PDF

Fiiller, sözcük türleri arasındaki en yoğun içeriğe sahip olan konudur. ÖSYM tarafından düzenlenen sınavlarda en az iki soruda karşımıza çıkan filler nedir? Özellikleri nelerdir? “Fiilimsi” ve “Fiilde Çatı” gibi kavramlar ne anlama gelir? Bu yazımızda bu sorulara cevap vereceğiz.

1. Fiil nedir?
2. Fiil çekim ekleri nelerdir?
3. Çekimli fiil nedir?
4. Basit çekimli ve birleşik çekimli fiil nedir?
5. Basit yapılı fiil nedir?
6. Türemiş yapılı fiil nedir?
7. Birleşik yapılı fiil nedir?
8. Fiilimsi (eylemsi) nedir?
9. Öznesine göre çatı nedir?
10. Nesnesine göre çatı nedir?

Fiil nedir?

Fiiller; eylem, aktivite, hareket anlamlarını ifade eden sözcük türleridir. İfade ettikleri anlamlara göre üç gruba ayrılırlar. Bunlar sırasıyla iş (kılış) fiil, durum fiil ve oluş fiildir.

Anlamlarına göre fiil türleri:

İş fiil, “neyi” sorusuna yanıt veren fiillerdir.

Durum fiillerse tam tersine “neyi” sorusuna yanıt vermezler.

Oluş fiiller zaman içinde doğal bir şekilde gerçekleşen fiillere denir.

Örneğin, “Oku-” eylemi iş fiil, “Uyu-“ eylemi durum fiil, “Ağar-“ eylemi ise oluş fiildir.

Fiil çekim ekleri nelerdir?

Fiil çekim ekleri, eklendikleri fiilin anlamını değiştirmez. Bu sebeple “fiil çekim eki” olarak isimlendirilirler.

Fiil çekim ekleri üç tanedir. Bunlar sırasıyla kip eki, şahıs eki ve ek fiildir.

Kip ekleri fiilin yapıldığı zamanı veya yapılma durumunu ifade ederken şahıs eki kim tarafından yapıldığını bildirir. Ek fiil ise eyleme geldiği zaman birden fazla kip eki almasını sağlayarak fiilin “birleşik çekimli fiil” olmasını sağlar.

1. Kip Ekleri Nelerdir?

Kip ekleri “Haber (Bildirme) Kipleri” ve “Dilek (Tasarı) Kipleri” olarak ikiye ayrılırlar. Haber kipleri fiilin gerçekleştiği/gerçekleşeceği zamanı bildirirken dilek kipleri eylemin gerçekleşme durumunu bildirirler.

Aşağıdaki tablodan kip eklerinin sınıflandırılmasına ulaşılabilir.

2. Şahıs Ekleri Nelerdir?

Şahıs ekleri, kip ekinden sonra gelen ve eylemin kimin tarafından gerçekleştirildiğini belirten eklerdir. Örneğin, “geleceğim” fiili “gel-ecek-im” şeklinde eklerine ayrılır. Gel- fiil köküyken, -ecek kip ekidir. Sondaki –im ekiyse şahıs ekidir ve eylemin 1. tekil şahıs tarafından gerçekleştirildiğini bildirir.

3. Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir?

Ek fiil, tek başına eylem anlamı taşıyan –i ekinin ismidir. Bu ek, fiile geldiği zaman görülen geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman ve koşul kip eklerini alabilir. Başka bir ifadeyle, “-idi, -imiş ve –ise” olarak çekimlenebilir. İsim soylu sözcüklere geldiği zaman bu eklerin yanında –dir ekiyle de çekimlenebilmektedir. Ek fiil, fiile geldiği zaman birleşik çekimli fiil oluşturur. İsim soylu sözcüklere geldiği zamansa söz konusu kelime her zaman cümlenin yüklemi olur.

Çekimli fiil nedir?

Çekimli fiil, kip eki ile şahıs eki almış olan eylemdir. Bu ekleri almış olan fiil, eylemin yapılma durumu ve kim tarafından gerçekleştirildiğini bildirir. Eylem anlamını koruyan bir fiil cümlede kullanılırken çekimli fiil olarak kullanılmak zorundadır. Çekimli fiil sırasıyla “Fiil kökü+ Kip Eki+ Şahıs Eki” biçiminde oluşur.
Örneğin, “Geleceğim.” fiilinde “gel-“ fiil köküyken, “-ecek” eki kip eki, “-im” eki ise şahıs ekidir.

Basit çekimli ve birleşik çekimli fiil nedir?

Basit çekimli fiiller, sadece bir kip eki ile çekimlenmiş eylemlerdir.
Örneğin, “Geleceğim.” fiilinde sadece gelecek zaman kipi bulunduğu için basit çekimli fiile örnektir.
Birleşik çekimli fiilse iki kip ekiyle çekimlenmiş olan fiildir. “Gelecektim.” fiili hem gelecek zaman kipi hem de bilinen geçmiş zaman kipine sahip olduğu için birleşik çekimli fiile örnektir. Birleşik çekimli fiiller ek fiil sayesinde iki kip ekine sahip olur.

Basit yapılı fiil nedir?

Basit yapılı fiil, herhangi bir yapım eki almamış ve tek kelimeden oluşan fiil türündeki sözcüklerdir. Bu fiillerin çekimli fiil alması yapısına dair herhangi bir değişiklik oluşturmaz. Örneğin “Koşalım.” eylemi herhangi bir yapım eki almadığı için basit yapılı fiildir.

Türemiş yapılı fiil nedir?

Türemiş yapılı fiil, en az bir yapım eki almış ve sözcük kökündeki anlamı değişime uğramış eylemdir. Örneğin, “Söyle-“ fiili, “söz” sözcüğüne “-le” ekinin getirilmesiyle oluşturulduğu için türemiş yapılı eylemdir.

Birleşik yapılı fiil nedir?

Birleşik yapılı fiil, iki veya daha fazla sözcükten oluşan eylemdir. Birleşik yapılı fiiller üç gruba ayrılır:

• Yardımcı eylem yoluyla oluşmuş birleşik fiil
• Anlamca kaynaşmış birleşik fiil
• Kurallı birleşik fiil

Yardımcı eylemler (etmek, olmak, kılmak, eylemek, yapmak) yanlarına gelen fiil türünde olmayan sözcükler ile birlikte yeni bir eylem oluştururlar. “Yardım etmek” fiili buna örnektir.
Anlamca kaynaşmış birleşik fiillerse birden fazla sözcüğün mecaz anlamda ve kalıplaşmış şekilde bir araya gelmesiyle oluşur. “Etekleri zil çalmak” buna örnektir.
Kurallı birleşik fiiller dört ekten birisiyle oluşabilirler. Bu ekler sırasıyla şunlardır:

• Yeterlilik (-ebilmek)
• Sürerlilik (-ekalmak, -egelmek, -edurmak)
• Tezlilik (-ivermek)
• Yaklaşma (-eyazmak)

Buna göre, “Gelebilirim, bakakaldım, siliverdim, düşeyazdım.” kelimeleri kurallı birleşik fiillere örnek sözcüklerdir.

Fiilimsi (eylemsi) nedir?

Fiilimsiler, aldıkları belli başlı eklerle fiil anlamlarını koruyarak isim, sıfat veya zarfa dönüşen kelimelerdir. Söz konusu fiil isme dönüştüyse isim fiil (ad eylem), sıfata dönüştüyse sıfat fiil (ortaç), zarfa dönüştüyse zarf fiil (bağ fiil/ulaç) ismini alır. Fiilimsiler, fiilden başka bir sözcük türüne dönüştükleri için türemiş sözcüklerdir. Bu bakımdan, fiilimsi eklerinin hepsi yapım eki kategorisine girer. Fiilimsi eklerinin sınıflandırılması aşağıdaki tablodan incelenebilir.

Öznesine göre çatı nedir?

Öznesine göre çatı, bir fiili gerçekleştiren kişiye göre yapılan bir sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmada dört kategori bulunur:

• Etken Fiil
• Edilgen Fiil
• Dönüşlü Fiil
• İşteş Fiil

Etken fiilde özne bellidir ancak eylem “-l, -n” eklerinden birisini almamıştır. Edilgen fiilde ise hem özne belli değildir hem eylem “-l, -n” eklerinden birisini almıştır. Dönüşlü fiilde, etken fiil gibi özne bellidir ama edilgen fiil gibi eylem “-l, -n” eklerinden birisini almıştır. İşteş fiilde eylemin karşılıklı yapılması anlamı vardır ve bu anlam “-ş” ekiyle sağlanır. Aşağıda her bir kategorinin örneği verilmiştir.

• Paketleri bandajla sardım. (Etken fiil)
• Börekler bu sabah sarıldı. (Edilgen fiil)
• Ahmet annesine sarıldı. (Dönüşlü fiil)
• Kuşlar sabah boyu ötüştü. (İşteş fiil)

Nesnesine göre çatı nedir?

Nesnesine göre çatı, bir fiilden etkilenen varlığın olup olmamasına göre yapılan bir sınıflandırmadır. Diğer bir deyişle, fiilin nesne alıp almamasına ve “neyi” sorusuna yanıt verip vermemesine bakılır. Burada da dört adet çatı türü vardır:

• Geçişli fiil
• Geçişsiz fiil
• Oldurgan fiil
• Ettirgen fiil

Geçişli fiil nesne alabilen, geçişsiz fiil ise nesne alamayan eylemlerdir. Eğer bir geçişsiz fiil “-t, -r, -dır” eklerinden birisini alarak geçişli olursa o fiil oldurgan olur. Hâlihazırda geçişli olan bir fiil “-t, -r, -dır” eklerinden birisini alırsa bu eylem ettirgen çatıya girer.

MEB TYT örnek sorular

TYT Çalışma soruları üniversite giriş sınavı olan YKS’deki TYT sorularına benziyor. Çalışma soruları kitapçıklar halinde sunuluyor. Bu kitapçıkların hepsinde soru sayıları TYT’de olduğu gibi değil. Yani bu çalışma sorularını TYT denemesi olarak görmek doğru olmaz.

Konular açısından MEB TYT çalışma soruları TYT ile paralellik gösteriyor.

Çalışma soruları farklı illerde yer alan bir Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış.

MEB tarafından yayınlanan TYT çalışma soruları aş

MEB TYT örnek sorular – Ekim 2021

MEB TYT Çalışma Soruları – 1

Antalya İl Millî Eğitim Müdürlüğü Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış. 39 Türkçe sorusu, 25 Sosyal Bilimler sorusu, 39 Matematik sorusu ve 20 Fen Bilimleri sorusu içeriyor. Soru sayıları ve konu dağılımları açısından TYT denemesine yakın. Ancak soru sayıları Türkçe ve Temel Matematik testlerinde birer tane eksik olmuş.

MEB TYT Çalışma Soruları – 2

https://yardimcikaynaklar.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/03233228_TYT_Gaziantep.pdf

Gaziantep İl Millî Eğitim Müdürlüğü Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış. 38 Türkçe sorusu, 24 Sosyal Bilimler sorusu, 39 Matematik sorusu, 20 Fen Bilimleri sorusu içeriyor. Yine soruların dağılımı bir TYT sınavına yakın olsa da konuların dağılımı açısından ilk konuları içeriyor.

MEB TYT Çalışma Soruları – 3

İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış. 50 Türkçe sorusu, 47 Sosyal Bilimler Sorusu, 39 Matematik sorusu, 29 Fen Bilimleri sorusu içeriyor. Yine ilk konuların ağırlık verdiği bir soru seti olmuş.

MEB TYT Çalışma Soruları – 4

Konya İl Millî Eğitim Müdürlüğü Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış. Soru sayıları TYT ile tam olarak aynı olacak şekilde ayarlanmış. Türkçe Testi 40 soru, Sosyal Bilimler Testi 25 soru, Temel Matematik Testi 40 soru, Fen Bilimleri Testi 20 soru içeriyor. Konular açısından da daha geniş bir içeriği var. Hem konular hem de soru sayısı açısından TYT denmesine yakın.

MEB TYT Çalışma Soruları – 5

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmış. Bir üstteki çalışma soruları gibi bu da TYT ile oldukça benzer yapıda. Soru sayıları TYT ile tamamen uyumlu. Soruların konu dağılımı da yine geniş bir alandan geldiği için TYT’ye benzerliği yüksek olmuş.

MEB TYT Çalışma Soruları – 6

Trabzon İl Millî Eğitim Müdürlüğü Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmış. İlk konulara yer verilmiş. Soruların sayıları ve konular itibari ile TYT denemesi gibi değil. Ancak bu sorular TYT’de çıkacak konulardan hazırlanmış. Bu yüzden TYT’ye hazırlanan öğrenciler için faydalı.

MEB AYT örnek sorular

YKS’ye giren öğrenciler EA, SAY, ve SÖZ puan türlerindeki YKS puanlarıyla öğrenci alan lisans seviyesinde bir bölüme yerleşmek için AYT’ye de girmeliler. AYT’de çıkan sorular daha çok lise müfredatının 11. sınıf ve 12. sınıf kısmında işlenen konulardan geliyor. MEB AYT için yayınladığı örnek sorularda bu konulara yer veriliyor.

MEB tarafından yayınlanan örnek sorular çalışma soruları adıyla kitapçıklar halinde öğrencilere sunuluyor.

MEB AYT örnek sorular – Ekim 2021

Ekim ayında yayınlanan AYT Çalışma Soruları kitapçıkları Amasya, Bolu ve Kocaeli Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı Ölçme Değerlendirme Merkezleri tarafından hazırlanmış. Aşağıda Ekim 2021’de yayınlanan AYT Çalışma Soruları kitapçıklarını bulabilirsiniz.

MEB AYT Çalışma Soruları – 1

• Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 Testi: 46 soru
• Sosyal Bilimler-2 Testi: 50 soru
• Matematik Testi: 40 soru
• Fen Bilimleri Testi: 48 soru

Toplam: 184 soru

MEB AYT Çalışma Soruları – 2

• Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 Testi: 55 soru
• Sosyal Bilimler-2 Testi: 53 soru
• Matematik Testi: 40 soru
• Fen Bilimleri Testi: 61 soru

Toplam: 209 soru

MEB AYT Çalışma Soruları – 3

• Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 Testi: 72 soru
• Sosyal Bilimler-2 Testi: 72 soru
• Matematik Testi: 40 soru
• Fen Bilimleri Testi: 55 soru

Toplam: 239 soru

1. Cümle türleri kaça ayrılır?
2. Yüklemin yerine göre cümle türleri nelerdir?
3. Yüklemin türüne göre cümle türleri nelerdir?
4. Anlamlarına göre cümle türleri nelerdir?
5. Anlamına göre cümlelerde biçim ne demektir?
6. Yapılarına göre cümle türleri nelerdir?
7. Basit cümle nedir?
8. Birleşik cümle nedir?
9. Sıralı cümle nedir?
10. Bağlı cümle nedir?
11. Ara sözlü (açıklamalı) cümle nedir?
12. Cümle türlerinin genel sınıflandırılması nasıldır?

Cümle türleri nelerdir?

Cümle türleri 4 ana kategori altında incelenir. Bunlar sırasıyla şöyledir:

• Yüklemin yerine göre cümleler
• Yüklemin türüne göre cümleler
• Anlamına göre cümleler
• Yapısına göre cümleler

Bütün bu kategorilerin altında farklı cümle türleri bulunur. Örneğin, “fiil cümlesi” yüklemin türüne göre bir özellikken “kurallı cümle” yüklemin yerine göredir. Bu sebeple, bir cümle aynı anda 4 farklı türe sahip olabilir. Diğer bir deyişle, bir cümle aynı anda “fiil cümlesi, kurallı cümle, olumlu cümle, basit cümle” olabilir. Bunun nedeni verilmiş olan türlerin her birinin farklı bir tür sınıflandırmasına girmesidir.

Yüklemin yerine göre cümle türleri nelerdir?

Yüklemin yerine göre cümle türleri, yüklemin cümle içerisindeki konumuna göre ayrılır. Eğer yüklem cümlenin sonundaysa, söz konusu cümle “kurallı cümle” ismini alır. Ancak, yüklem cümlenin sonu dışında herhangi bir yerindeyse bu cümleye “devrik cümle” denir. Cümlede yüklem bulunmuyorsa bu cümle “eksiltili cümle” ismini alır.

Örneğin, “Gazeteleri aldın mı?” cümlesi kurallıyken “Aldın mı gazeteleri?” devrik bir cümledir. “Gazeteler…” ise eksiltili cümleye örnek oluşturur.

Yüklemin türüne göre cümle türleri nelerdir?

Yüklemin türüne göre ayrılan cümlelerde, yüklemin sözcük türüne bakılır. Bu bakımdan, yüklem ya “fiil” ya da “isim” olabilir. Yüklemin çekimli fiil olması durumunda cümleye “fiil cümlesi” denir. Eğer isim türünde bir sözcük ek fiil alarak yüklem olmuşsa, bu cümle “isim cümlesi” olur. Örneğin, “Yarın geleceğim.” cümlesinin yüklemi çekimli fiil olduğu için bu cümle fiil cümlesidir. “Arayan bendim.” cümlesinin yüklemi ise isim türünde olduğundan bu cümle isim cümlesine örnek oluşturur.

Anlamlarına göre cümle türleri nelerdir?

Anlamlarına göre cümle türleri, cümledeki eylemin gerçekleşip gerçekleşmemesi veya özelliğin var olup olmamasına göre ayrılır. Eğer eylem gerçekleşiyor/özellik var ise, bu cümleye “olumlu cümle” denir. Aksi durumun geçerli olduğu cümleler ise “olumsuz cümle” olur. Olumlu-olumsuz cümle ayrımında eylemin iyiliği veya kötülüğüne bakılmaz. Örneğin, “Her yıl insanlar ölüyor.” cümlesi söz konusu eylemin gerçekleştiğini belirtmesi nedeniyle olumlu bir cümledir. Tersi olan “Hiçbir zaman insanlar ölmez.” cümlesi ise eylemin gerçekleşmediğini belirttiği için olumsuz bir cümledir.

Anlamına göre cümlelerde biçim ne demektir?

Anlama bakılan cümlelerde olumsuzluk genelde “olumsuzluk unsurları” ile verilir. Bu unsurlar “-me/-ma”, “-mez/-maz” gibi ekler ile “değil” ve “yok” gibi kelimeleri kapsar. Ancak, olumsuzluk unsuru kullanılmasına karşın cümle olumlu olabilir ve tam tersi de geçerlidir. Eğer cümlenin anlamı olumluyken olumsuzluk unsuru kullanıldıysa cümle “Anlamca olumlu biçimce olumsuz”dur. Tam tersine, cümle olumsuz olmasına karşın olumsuzluk unsuru kullanılmadıysa cümle “Anlamca olumsuz biçimce olumlu” olur. Örneğin “Seni sevmedim değil.” cümlesi ilk kategoriye örnek oluştururken “Ne kalemi ne defteri var.” cümlesi ikinci kategoriye örnek olur.

Yapılarına göre cümle türleri nelerdir?

Yapılarına göre cümle türleri; cümlenin yan cümle barındırıp barındırmaması ve birden fazla yargıya sahip olup olmaması ile ayrılan cümle türleridir. Bu türler sırasıyla şunlardır:

• Basit cümle
• Birleşik cümle
• Sıralı cümle
• Bağlı cümle
• Ara sözlü (açıklamalı) cümle

1. Basit cümle nedir?

Basit cümle, herhangi bir şekilde yan yargıya sahip olmayan, tek bir yüklemi bulunan cümledir. Diğer bir deyişle, basit cümlelerde fiilimsi, koşul/şart eki veya alıntı cümle kullanılmaz. Bunun yanı sıra basit cümlede birden fazla yüklem bulunamaz. “Yarın eve geleceğim.” cümlesi basit cümleye örnek oluşturur.

2. Birleşik cümle nedir?

Birleşik cümle, tek bir yüklemi olmasına karşın içerisinde yan yargı barındıran cümledir. Birleşik cümle üç şekilde olabilir:

• Girişik birleşik cümle
• Şartlı birleşik cümle
• İç içe birleşik cümle

Girişik birleşik cümle, içerisinde fiilimsi kullanılan cümlelerdir. Şartlı birleşik cümlelerde koşul/şart kip eki kullanılır. İç içe birleşik cümleler ise içerisinde alıntı cümle barındıran birleşik cümlelerdir. “Kitap okuyan çocuk buraya geldi.” cümlesi girişik birleşik cümleye örnektir. “Ödevini yaparsan dışarı çıkabilirsin.” cümlesi şartlı birleşik cümle olurken, “Bana ‘Sen git.’ dedi.” cümlesi iç içe birleşik cümleye örnek oluşturur.

3. Sıralı cümle nedir?

Sıralı cümle, birden fazla yüklemi bulunan (yani birden çok cümleden oluşan) bir cümle türüdür. Ana cümle içindeki küçük cümleler birbirinden virgül veya noktalı virgül gibi noktalama işaretleri ile ayrılırsa bu cümle sıralı olur. İki cümle arasında öge ortaklığı bulunduğu zaman cümlemiz “Bağımlı sıralı cümle” olurken, eğer ortada herhangi bir öge ortaklığı bulunmazsa cümlemiz “Bağımsız sıralı cümle” olur. “Ben makarnayı yedim, Ali peyniri yedi.” cümlesi bağımlı sıralı cümleye örnek oluştururken “Ali peynir yedi, ben ödev yaptım.” cümlesi bağımsız sıralı bir cümledir.

4. Bağlı cümle nedir?

Bağlı cümle, birden çok yüklem barındıran ve içindeki cümleler birbirine bağlaç yoluyla bağlanan cümledir. Diğer bir deyişle, bağlı cümlelerde birden çok yüklem bulunur ve bu bakımdan sıralı cümleye benzerler. Ancak, sıralı cümleden farklı olarak noktalama işareti ile değil bağlaçla ayrılırlar. Örneğin, “Seni göreceğim ve mutlu olacağım.” cümlesi bağlı bir cümledir.

5. Ara sözlü (açıklamalı) cümle nedir?

Ara sözlü (açıklamalı) cümle, içerisinde ara söz (ara cümle) bulunduran cümledir. Ara söz ile bir kelime hakkında açıklama verildiği için açıklamalı cümle de denir. Örneğin, “Konya –Mevlana’nın kenti- tarım bakımından zengindir.” cümlesi ara sözlü (açıklamalı) bir cümledir.

Cümle türlerinin genel sınıflandırılması nasıldır?

Hangi cümle türünün hangi kategoriye girdiği zaman zaman karışabilir. Sınıflandırma konusunda kafa karışıklıkları için aşağıdaki tablo kullanılabilir.

Odaklanma sorunu yaşayan öğrenciler saatlerce ders çalışsa bile verimli ders çalışma olmadığı için öğrendiğini sandığı birçok konu yarım kalır. Bir süre sonra hala bu soruna bir çözüm bulamazsa da kendini suçlamaya başlar. Nerede hata yaptığını, diğer insanlardan eksik bir yanının olup olmadığını sorgular. Ancak çözüm bazen hiç ummadığımız kadar kolay ve göz önündedir.

Ders çalışırken siz de konsantrasyon eksikliği yaşıyorsanız gelin birlikte bunların nedenlerini inceleyelim. Ardından nasıl çözümler üretebileceğimizi görelim.

Uyku Düzeni

Uyku düzeninin vücuttaki birçok fonksiyonu etkilediği su götürmez bir gerçek. Uyku; gün içindeki ruh halimizi, cilt sağlığımızı, kilomuzu, bağışıklık sistemimizi, sinir sistemimizi ve vücudumuzda daha birçok şeyi etkiliyor. İşte bunlardan bir tanesi de konsantrasyon! Araştırmalara göre kaliteli uyku alamayan kişiler, gün içinde dikkat eksikliği ve odaklanma sorunu yaşıyor.

Peki uyku kalitesinde yaşadığımız sorunları çözmek için ne yapmalıyız? Bu sorunu yaşamak istemiyorsanız kaliteli bir uyku için yatağa erken saatte girmeli, uykunuzu bölecek veya zihninizi yoracak faaliyetlerden kaçınmalısınız. Ayrıca yatmadan önce yemek yemenin de uyku kalitenizi düşüreceğini belirtmekte fayda var. Uykuya dalmada zorluk çekiyorsanız size önerimiz birkaç sayfa kitap okumanız.

Zihinsel fonksiyonları etkileyen kaliteli uykuya dikkat etmek gerek!

Beslenme düzeni

Uyku gibi beslenme düzenimiz de vücudumuzdaki fonksiyonları etkileyen bir faktör. Bunun için de gün içinde dengeli beslenmeye özen gösterilmeli. Fast food, abur cubur, ağır yiyecekler gibi metabolizmanızı zorlayacak yiyeceklerden uzak durmakta fayda var.

Ayrıca düzenli beslenmenin yanında gün içinde hafif egzersizler yapmak da zihin sağlığınızla beraber tüm vücudunuzu olumlu etkileyecek bir faktör.

Hedef belirleme ve planlama

Ders çalışmaya başlamadan önce kaç saat çalışacağınızı, hangi derslerden hangi konuları o gün öğrenmeniz, tekrar etmeniz veya pekiştirmeniz gerektiğini belirleyin.

Kendinize bir anda yüklenmek yerine hafif bir plan oluşturarak ders çalışmaya başlarsanız hedeflerinize ulaştığınızda onların yanına bir “tik” atmak o gün ve diğer günler için sizi daha da motive edecektir.

Planlamanızı yaparken bir anda çok ağır saatler belirlemek, gün içinde kafanızı çok fazla kaldırmadan ders çalışmak da sağlıklı değil. Çünkü nasıl ki ağır bir fiziksel aktivite yaptığınızda kolunuz, bacağınız, sırtınız vs. ağrırsa beyniniz de aynı şekilde saatlerce aynı işi yapmaktan yorulacaktır. Bu yüzden kendiniz için mola vermeyi, sakinleşmeyi unutmayın.

Ders çalışırken vereceğiniz kısa molalar derse tekrar döndüğünüzde daha canlı ve enerjik olmanızı sağlayacaktır. Ancak dikkat etmek gereken bir nokta var! Verdiğiniz molalar sizi ders çalışmaktan tamamen koparacak, uzadıkça uzayan molalardan olmasın!

Kısa vadedeki hedefler dışında sizi motive ederek konsantre olmanızı sağlayacak uzun vade hedefleri de var: hangi bölümü okumak istediğiniz, hangi üniversitede okumak istediğiniz, hangi şehirde okumak istediğiniz…

Uzun vadedeki bu hedefler aslında sizi dersin başına geçirecek ve odaklanmanızı sağlayacak en baştaki şey. O yüzden hayal kurmanın ve bu hayallerinizi gerçekleştirmek için hedefleriniz doğrultusunda çalışmanın önemini unutmayın!

Bunların dışında verimli ders çalışma için neler yapılabilir?

Bunların dışında ders çalışmanızı eğlenceli hale getirebilecek birkaç şey daha söylemek gerek.

• Ders çalıştığınız ortam, verimli ders çalışma için önemlidir. Yatakta ders çalışmak genellikle kişinin uykusunu getirir. Bu yüzden yatarak ders çalışmak yerine masada ders çalışmak odaklanmanıza faydalı olacaktır.
• Kendinizi rahat hissedeceğiniz ve dikkatinizin dağılmasına neden olacak sesli ortamlardan ziyade daha sakin ortamları tercih edebilirsiniz. Arkadaşlarınızla anlaşarak kütüphaneye gidebilir, ders çalışma konusunda birbirinizden destek alabilirsiniz.
• Ders çalışırken yapışkanlı not kağıtları, diğer adıyla post-it, kullanmayı denediniz mi? Bu hem masanızı hem de kitap/defterlerinizi daha renkli hale getirecek. Ayrıca görsel hafızanızı da tetikleyecektir. Bu not kağıtlarını kullanarak ezberlemeniz gereken sözel veya sayısal bilgilerin daha kolay hafızanıza kazınmasını da sağlayabilirsiniz.
• Pomodoro tekniğini duydunuz mu? Pomodoro tekniği Francesco Cirillo tarafından geliştirilen, zaman yönetimi için kullanılan bir teknik. Bu tekniğe göre her 25 dakikalık çalışmanın ardından 5 dakikalık mola verilir. 30 dakikalık bir döngü bir pomodoro eder. 4 pomodoronun ardından 20-30 dakikalık uzun bir ara verilir. Bu teknik uzun ve aralıksız çalışma sonucu konsantrasyonun bozulmasını engellemek için geliştirilmiştir. Kısa ve sık çalışma kişinin çabuk yorulmasını ve sıkılmasını önler. Bu sayede, ne kadar kısa zaman aralıklarında çalışma görünse de aslında daha verimli bir ders çalışma söz konusu olur. Ayrıca zihnin rahatlaması ile konsantre olma sorunu azalır ve yapılan işe odaklanılır. Siz de ders çalışırken bu tekniği kullanarak daha verimli ders çalışma olanağı yakalayabilirsiniz.

Unutmayın ki sorunları en başından çözmek her zaman daha kolaydır. Kendimize itiraf edemediğimiz ama yanlış yaptığımız şeyler yüzünden bu sorunların büyümesine neden olmak yine bizim halletmemiz gereken yeni ve daha büyük sorunlar oluşturur. Bu yüzden yaptığımız hataları görmezden gelmek yerine kendi geleceğimiz için oturup sakince düşünmeli ve bizi yoran unsurların ne olduğunu bulmalıyız. Sorunlardan kaçmak hiçbir zaman çözüm değildir!

Verimli ders çalışma teknikleri hakkında size genel ilkeler sunmaya çalıştım. Daha verimli çalışmak için bunlara dikkat etmeye çalışın. Kendinize zaman tanıyın ve ısrarla çalışmaya devam edin. Zamanla, çalıştıkça, çalışmaya devam ettikçe ders çalıştığınız zamanları daha verimli kullanmaya başlayacaksınız. Şimdiden kolay gelsin.

1.Adım: Durumu Kabullen!

Hayallerini kurduğunuz üniversiteyi kazandınız. Ne yazık ki okulunuzun yüz yüze olmayacağını öğrendiniz. Kocaman bir hayal kırıklığı yaşadığınızı biliyorum. Nereden mi biliyorum? Çünkü ben de sizlerle aynı durumdaydım. Uzun süre hayallerini kurduğum ve 2020 yılında kazandığım okuluma ne yazık ki pandemi yüzünden gidemedim. Başta her ne kadar üzgün olsam da bir noktada bu süreci en verimli şekilde geçirmeye karar verdim.

2.Adım: İmkanlarını Öğren!

Yepyeni koşulların hüküm sürdüğü bir dünya içine girdin. Bu zamana kadar geçerli bildiğin düzen değişmiş oldu. Fakat iyi haber, bu dünyanın sonu demek değil!

Eğitimde internetin rolünün artması yeni imkanları da beraberinde getirdi. Artık öğrenim için bir okula, bir sınıfa hatta bazen bir hocaya bile ihtiyacın yok!  Udemy, Udacity, Coursera, Khan Academy ve EdX gibi platformlar dahilinde artık şehir dışında veya ülke dışında bir eğitmenden asenkron bir biçimde faydalanabilirsin. Hatta Harvard, MIT gibi önde gelen okulların online eğitim programlarını takip edebilir aklına takılan soruları ilgili online forumlarda sorabilirsin. Dolayısıyla kendini istediğin hemen hemen her alanda geliştirebilirsin!

Sınırların burada da bitmiyor! İngilizceni geliştirmek için online eğitim vermeye başlayan yerel kurs merkezlerini takip edebilirsin. Eğer bu arayış senin için yorucu geliyorsa Cambly, Italki, Engoo gibi platformlara üye olarak tek bir noktadan yüzlerce farklı öğretmene erişebilirsin. Bu sayede akademik İngilizceni geliştirerek IELTS, TOEFL sınavlarına hazırlanabilirsin.

Tüm bunların yanı sıra konuşma yeteneklerini bir üst seviyeye çıkarabilirsin. Eğer ikinci bir yabancı dil öğrenmek istersen yine aynı şekilde kurs merkezlerini ve Duolingo gibi uygulamaları kullanabilirsin. Eğer aradığın daha çok bir hobi eğitimi ise bu durumda Skillshare platformunu ve ilgili konudaki forum sitelerini kullanabilirsin. En basiti YouTube her zaman ücretsiz bir şekilde seninle!

3.Adım: Yolunu Çiz

Durumu kabullendin, etrafındaki bu geniş imkanlardan da haberdarsın. Sıradaki aşama ise bu süreçte neler yapabileceğini planlamak.

İlk sırada göz önünde bulundurmamız gerekenler senin için öncelikli alanlar olabilir. Mesela Lisans programımdaki gelişimim için ne tür online eğitimler satın alabilirim? Bölümüm için ne tür yan eğitimler almam beni öne çıkarır? gibi soruların cevapları bu aşamada en doğru çözüm olacaktır.

Sadece ilginizi çeken hobi olarak gördüğün bir ders de satın alabilirsin. Eğer hem hobim diyebileceğin kadar ilgini çeken hem de akademik gelişimin için doğrudan veya dolaylı yönden önemli bir ders bulduysan tebrikler. Bu yolda ilerlemeye devam et! İlgilendiğin konu üzerine olan yazıları, sosyal medya hesaplarını takip et. Bunlar için Quora, Medium gibi platformları kullanabilir, Github, Reddit gibi forumlara göz atabilirsin. Bu sayede sadece bir konuda kendini geliştirmekle kalmayıp birçok farklı alanda konsepte hakim olacak, bir fikir edinecek kadar bilgi sahibi olabilirsin.

4.adım: Öğrenci İşi Online Eğitim

Peki hazır bunca platformlardan, üyeliklerden bahsederken akıllara online eğitimin maddi yönden ne kadar tutacağı soruları geliyor. İyi haber! Online eğitimleri satın aldığımız platformlar indirimlerin bol bol uygulandığı ücretsiz seçeneklerin çokça olduğu yerler. Eğer ilgi duyduğun kurs ücretliyse ve indirimde değilse sadece birkaç günlüğüne onu takip etmen yeterli! Çünkü sitelerde çok sık indirimler yapılıyor. Öte yandan okulların eğitim paylaştığı platformlar, ücretli eğitim platformlarındaki kursların bazıları, forumlar veya YouTube gibi kaynaklarda zaten içerikler ücretsiz paylaşılıyor.

5.adım: Minik Ekstralar

Tabii ki hayat sadece derslerden, kariyer için planlanmış yollardan ibaret değil. Bu süreçte ilgi duyduğun dizileri, filmleri, kitapları online kariyer etkinliklerini, online konserleri ve kurs merkezlerinin tanıtım webinarlarını kaçırma.

Akademik alanda veya hobilerin üzerine kendini geliştirebileceğin gibi ekstra yabancı bir dil de öğrenebilir, kişisel gelişimin üzerine kurslar alabilir, bulunduğunuz okuldaki öğrenci topluluklarına katılabilirsin.

Bunların yanı sıra bu süreci sadece hazırlığın amacı olan İngilizce öğrenimine ayırabilirsiniz. İngilizce altyazılı diziler izlemek bu konudaki en interaktif çözüm olabilir. Örneğin Google Chrome tarayıcısını kullanıyorsan Language Learning with Netflix uzantısını kullanarak kolayca Netflix kütüphanesindeki dizileri dil öğreniminiz için eğlenceli bir kaynak haline getirebilirsin.

Unutma ki kariyer yolculuğun pandemi süreci olsun veya olmasın her zaman değişimleri, sıfırdan yeni bilgileri öğrenmeyi, yeteneklerini geliştirmeyi içeren dinamik bir süreç. Mezuniyetin ise bunun bitiş noktası değil tam aksine işlerin hızlandığı bir başlangıç noktası. Böylesine bir süreçte kendi kendine bir bilgi öğrenmek ise yetenek ağacınızda kesinlikle olması gereken yeteneklerden birisi. Bu yüzden de akademik açıdan sizin için önemli olan bir konu üzerine çalışmak kadar sizin sevdiğiniz, hoşunuza giden amatör olduğunuz bir alanda çalışmanız kendinizi geliştirmeniz de bir o kadar önemli.

1. Cümlenin ögeleri nedir?
2. Cümlenin ana (temel) ögeleri nedir?
3. Yüklem nedir?
4. Yüklem bulunurken nelere dikkat edilmelidir?
5. Özne nedir?
6. Nesne nedir?
7. Özne ile belirtisiz nesne nasıl ayırt edilebilir?
8. Dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) nedir?
9. Zarf tümleci nedir?
10. Edat tümleci nedir?
11. Ögelerin sorularının sınıflandırılması nasıldır?
12. Gizli özne öge sıralamasına dâhil edilir mi?
13. Cümle dışı unsurlar nelerdir?
14. Ögelerde vurgu ne anlama gelir?

Cümlenin ögeleri nedir?

Cümlenin ögeleri, cümleyi oluşturan alt parçalara verilen isimdir. Bu parçalar, anlam ve görev bakımından birbirlerinden farklılaşırlar. Bu parçaların isimleri sırasıyla şunlardır:

• Yüklem
• Özne
• Nesne
• Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı)
• Zarf Tümleci
• Edat Tümleci

Cümlenin ana (temel) ögeleri nedir?

Cümlenin ana (temel) ögeleri, bir cümlede her zaman bulunan ögelerdir. Bu sebeple, cümlenin ögeleri bulunurken ilk olarak bu ögelerin bulunması gerekir. Bu ögeler sırasıyla “yüklem” ve “özne”dir. Yani, ögeler bulunurken bir cümlede ilk olarak “yüklem”, sonrasında “özne” bulunmalıdır.

Yüklem nedir?

Yüklem, bir cümlenin yargı bildiren kısmıdır. Bu bakımdan, cümlenin yüklemi, cümleye iş/kılış/oluş anlamlarından birisini verir. Ögeler arasında ilk bulunması gereken öge yüklemdir. Yüklemin çekimli fiil olması durumunda cümle “fiil cümlesi” olur. Eğer isim türündeki bir sözcük “ek fiil” alarak yükleme dönüşmüşse, cümle “isim cümlesi” olur.

Yüklem bulunurken nelere dikkat edilmelidir?

Cümlenin ögeleri bulunurken, söz grupları ayrılmaz. Bu bakımdan, cümle içerisindeki bir söz grubu tek bir ögeyi oluşturur. Yüklem bulunurken de bu kural geçerlidir. Bu nedenle, yüklem bulunurken söz grubu olması durumunda kelimelerin tamamının yüklem olarak belirtilmesi önemlidir.

Özne nedir?

Özne, yüklemde bildirilen yargıyı gerçekleştiren kişidir. Bu sebeple, yükleme sorulan “Kim” ve “Ne” sorularına yanıt verir. Özne, “gerçek özne” veya “gizli özne” olabilir. Gerçek özne direkt olarak cümle içerisinde bulunurken, gizli özne cümle içinde yer almaz. Gizli öznenin bulunması için cümlenin başına ilgili kişi zamirinin getirilmesi gerekir.

Nesne nedir?

Nesne, yüklemdeki yargıdan etkilenen şeydir. Cümlenin nesnesi iki şekilde bulunabilir. Eğer nesne belirtme hal durum eki olan “–i” ekini almışsa “belirtili nesne” olur. Eğer böyle bir ek alma durumu yoksa nesneye “belirtisiz nesne” denir. Belirtili nesne, yükleme sorulan “neyi” ve “kimi” sorularına yanıt verir. Belirtisiz nesne, yükleme sorulan “ne” sorusuna yanıt verir.

Özne ile belirtisiz nesne nasıl ayırt edilebilir?

Özne yüklemdeki yargıyı bildiren kişiyken, nesne yargıdan etkilenen kişidir. Bu sebeple, yükleme sorulan “ne” sorusu hem özneye hem de belirtisiz nesneye götürse de iki sorunun anlamı farklıdır. Bir başka ayırt etme yöntemi, ögelerin bulunma sırasıdır. Yüklem bulunduktan sonra ilk olarak öznenin bulunması, bu konudaki kafa karışıklığını giderecektir.

Dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) nedir?

Dolaylı tümleç, belirtme durumu haricindeki isim hal durum eklerinden birisini almış olan ögedir. Bu yüzden, “-e/-de/-den” eklerinden birisini almış olmaları şarttır. Ancak, bu ekler başka anlamlara gelecek şekilde kullanılabilecekleri için bu eki almış olan her kelimeye dolaylı tümleç denmemelidir. Yükleme sorulan “kime-kimde-kimden-neye-neyde-neyden-nereye-nerede-nereden” soruları dolaylı tümlece götürür.

Zarf tümleci nedir?

Zarf tümleci, cümle içerisinde zarf soruları olan “neden-niçin-nasıl-ne zaman-nere-ne kadar?” sorularına cevap veren ögedir. Bu bakımdan, bu sorular yükleme sorulduğunda verilen cevap zarf tümlecine götürür. Bir cümle içerisinde zarf türündeki sözcük veya söz grubu aynı zamanda zarf tümleci olarak düşünülebilir. Bu sebeple, zarf türünde olmayan bir sözcük veya söz grubu zarf tümleci ögesini oluşturamaz.

Edat tümleci nedir?

Edat tümleci, cümle içinde edat grubu olarak kullanılıp araç, birliktelik veya amaç anlamlarından birisini veren ögedir. Zarf tümlecinin sorularına yanıt verdiği için edat tümleci bazı kaynaklardaki sorularda zarf tümleci olarak sorulabilir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta “ile” edatı somut anlamda kullanıldığında edat tümleci olurken, soyut anlamda kullanıldığında zarf tümleci olduğudur. Örneğin “Arabayla gittik.” cümlesinde “arabayla” edat tümleciyken, “Saygıyla anıyorum.” cümlesinde “saygıyla” zarf tümlecidir.

Ögelerin sorularının sınıflandırılması nasıldır?

Hangi ögenin yükleme sorulan hangi soruya yanıt verdiğini görmek için aşağıdaki tablodan yararlanılabilir.

Gizli özne öge sıralamasına dâhil edilir mi?

Gizli özne öge sıralamasına dâhil edilmez. Bunun nedeni, gizli öznenin kelime olarak cümle içinde bulunmamasıdır. Örneğin, “Eve geldim.” cümlesinin gizli öznesi “ben”dir. Ancak, bu cümlenin öge sıralaması “Özne-Dolaylı Tümleç-Yüklem” değil, “Dolaylı Tümleç-Yüklem” şeklindedir.

Cümle dışı unsurlar nelerdir?

Cümle dışı unsurlar, cümleye dâhil olmayan dil araçlarıdır. Cümleye dâhil olmadıkları için herhangi bir öge olarak kullanılmazlar. Bu unsurlar şunlardır:

• İki cümleyi birbirine bağlayan bağlaçlar
• Ünlem türündeki sözcükler
• Gizli özne
• Ara söz/Ara cümle

Ögelerde vurgu nedir?

Ögelerde vurgu iki şekilde olabilir. Eğer cümle fiil cümlesiyse vurgu yüklemden hemen önce kullanılan ögededir. Örneğin, “Yarın size geleceğim.” cümlesinde yüklemden hemen önce kullanılan kelime “size” kelimesidir. Bu kelime dolaylı tümleç olarak kullanıldığı için, bu cümlede vurgu dolaylı tümleçtedir. İsim cümlelerinde ise vurgu yüklemin kendisindedir.