{"id":71612,"date":"2021-11-08T10:42:46","date_gmt":"2021-11-08T07:42:46","guid":{"rendered":"https:\/\/universkop.com\/?p=71612"},"modified":"2021-11-08T10:42:46","modified_gmt":"2021-11-08T07:42:46","slug":"fiiller-konu-anlatimi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/universkop.com\/fiiller-konu-anlatimi\/","title":{"rendered":"Fiiller (Eylemler) Konu Anlat\u0131m\u0131"},"content":{"rendered":"\n\n\n

Fiiller konu anlat\u0131m\u0131 i\u00e7in k\u0131sa notlar haz\u0131rlad\u0131m.<\/p>\n

Fiiller, s\u00f6zc\u00fck t\u00fcrleri aras\u0131ndaki en yo\u011fun i\u00e7eri\u011fe sahip olan konudur. \u00d6SYM taraf\u0131ndan d\u00fczenlenen s\u0131navlarda en az iki soruda kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kan filler nedir? \u00d6zellikleri nelerdir? \u201cFiilimsi\u201d ve \u201cFiilde \u00c7at\u0131\u201d gibi kavramlar ne anlama gelir? Bu yaz\u0131m\u0131zda bu sorulara cevap verece\u011fiz.<\/p>\n

    \n
  1. Fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  2. Fiil \u00e7ekim ekleri nelerdir?<\/a><\/li>\n
  3. \u00c7ekimli fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  4. Basit \u00e7ekimli ve birle\u015fik \u00e7ekimli fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  5. Basit yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  6. T\u00fcremi\u015f yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  7. Birle\u015fik yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/a><\/li>\n
  8. Fiilimsi (eylemsi) nedir?<\/a><\/li>\n
  9. \u00d6znesine g\u00f6re \u00e7at\u0131 nedir?<\/a><\/li>\n
  10. Nesnesine g\u00f6re \u00e7at\u0131 nedir?<\/a><\/li>\n<\/ol>\n

    Fiil nedir?<\/h3>\n

    Fiiller; eylem, aktivite, hareket anlamlar\u0131n\u0131 ifade eden s\u00f6zc\u00fck t\u00fcrleridir. \u0130fade ettikleri anlamlara g\u00f6re \u00fc\u00e7 gruba ayr\u0131l\u0131rlar. Bunlar s\u0131ras\u0131yla i\u015f (k\u0131l\u0131\u015f) fiil, durum fiil ve olu\u015f fiildir.<\/p>\n

    Anlamlar\u0131na g\u00f6re fiil t\u00fcrleri:<\/h4>\n

    \u0130\u015f fiil, \u201cneyi\u201d sorusuna yan\u0131t veren fiillerdir.<\/p>\n

    Durum fiillerse tam tersine \u201cneyi\u201d sorusuna yan\u0131t vermezler.<\/p>\n

    Olu\u015f fiiller zaman i\u00e7inde do\u011fal bir \u015fekilde ger\u00e7ekle\u015fen fiillere denir.<\/p>\n

    \u00d6rne\u011fin, \u201cOku-\u201d eylemi i\u015f fiil, \u201cUyu-\u201c eylemi durum fiil, \u201cA\u011far-\u201c eylemi ise olu\u015f fiildir.<\/p>\n

    Fiil \u00e7ekim ekleri nelerdir?<\/h3>\n

    Fiil \u00e7ekim ekleri, eklendikleri fiilin anlam\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirmez. Bu sebeple \u201cfiil \u00e7ekim eki\u201d olarak isimlendirilirler.<\/p>\n

    Fiil \u00e7ekim ekleri \u00fc\u00e7 tanedir. Bunlar s\u0131ras\u0131yla kip eki, \u015fah\u0131s eki ve ek fiildir.<\/p>\n

    Kip ekleri fiilin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman\u0131 veya yap\u0131lma durumunu ifade ederken \u015fah\u0131s eki kim taraf\u0131ndan yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bildirir. Ek fiil ise eyleme geldi\u011fi zaman birden fazla kip eki almas\u0131n\u0131 sa\u011flayarak fiilin \u201cbirle\u015fik \u00e7ekimli fiil\u201d olmas\u0131n\u0131 sa\u011flar.<\/p>\n

    1. Kip Ekleri Nelerdir?<\/h4>\n

    Kip ekleri \u201cHaber (Bildirme) Kipleri\u201d ve \u201cDilek (Tasar\u0131) Kipleri\u201d olarak ikiye ayr\u0131l\u0131rlar. Haber kipleri fiilin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi\/ger\u00e7ekle\u015fece\u011fi zaman\u0131 bildirirken dilek kipleri eylemin ger\u00e7ekle\u015fme durumunu bildirirler.<\/p>\n

    A\u015fa\u011f\u0131daki tablodan kip eklerinin s\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131lmas\u0131na ula\u015f\u0131labilir.<\/p>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n
    Haber (Bildirme) Kipleri<\/th>\nDilek (Tasar\u0131) Kipleri<\/th>\n<\/tr>\n<\/thead>\n
    Bilinen Ge\u00e7mi\u015f Zaman (-d\u0131, -di, -du, -d\u00fc\u2026)<\/td>\nGereklilik (-meli\/-mal\u0131)<\/td>\n<\/tr>\n
    Duyulan Ge\u00e7mi\u015f Zaman (-m\u0131\u015f, -mi\u015f, -mu\u015f, -m\u00fc\u015f)<\/td>\nKo\u015ful (\u015eart) (-se\/-sa)<\/td>\n<\/tr>\n
    \u015eimdiki Zaman (-yor)<\/td>\n\u0130stek (-e\/-a)<\/td>\n<\/tr>\n
    Gelecek Zaman (-ecek\/-acak)<\/td>\nEmir (ek yok)<\/td>\n<\/tr>\n
    Geni\u015f Zaman (-r)<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n

    2. \u015eah\u0131s Ekleri Nelerdir?<\/h4>\n

    \u015eah\u0131s ekleri, kip ekinden sonra gelen ve eylemin kimin taraf\u0131ndan ger\u00e7ekle\u015ftirildi\u011fini belirten eklerdir. \u00d6rne\u011fin, \u201cgelece\u011fim\u201d fiili \u201cgel-ecek-im\u201d \u015feklinde eklerine ayr\u0131l\u0131r. Gel- fiil k\u00f6k\u00fcyken, -ecek kip ekidir. Sondaki \u2013im ekiyse \u015fah\u0131s ekidir ve eylemin 1. tekil \u015fah\u0131s taraf\u0131ndan ger\u00e7ekle\u015ftirildi\u011fini bildirir.<\/p>\n

    3. Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir?<\/h4>\n

    Ek fiil, tek ba\u015f\u0131na eylem anlam\u0131 ta\u015f\u0131yan \u2013i ekinin ismidir. Bu ek, fiile geldi\u011fi zaman g\u00f6r\u00fclen ge\u00e7mi\u015f zaman, duyulan ge\u00e7mi\u015f zaman ve ko\u015ful kip eklerini alabilir. Ba\u015fka bir ifadeyle, \u201c-idi, -imi\u015f ve \u2013ise\u201d olarak \u00e7ekimlenebilir. \u0130sim soylu s\u00f6zc\u00fcklere geldi\u011fi zaman bu eklerin yan\u0131nda \u2013dir ekiyle de \u00e7ekimlenebilmektedir. Ek fiil, fiile geldi\u011fi zaman birle\u015fik \u00e7ekimli fiil olu\u015fturur. \u0130sim soylu s\u00f6zc\u00fcklere geldi\u011fi zamansa s\u00f6z konusu kelime her zaman c\u00fcmlenin y\u00fcklemi olur.<\/p>\n

    \u00c7ekimli fiil nedir?<\/h3>\n

    \u00c7ekimli fiil, kip eki ile \u015fah\u0131s eki alm\u0131\u015f olan eylemdir. Bu ekleri alm\u0131\u015f olan fiil, eylemin yap\u0131lma durumu ve kim taraf\u0131ndan ger\u00e7ekle\u015ftirildi\u011fini bildirir. Eylem anlam\u0131n\u0131 koruyan bir fiil c\u00fcmlede kullan\u0131l\u0131rken \u00e7ekimli fiil olarak kullan\u0131lmak zorundad\u0131r. \u00c7ekimli fiil s\u0131ras\u0131yla \u201cFiil k\u00f6k\u00fc+ Kip Eki+ \u015eah\u0131s Eki\u201d bi\u00e7iminde olu\u015fur.
    \n\u00d6rne\u011fin, \u201cGelece\u011fim.\u201d fiilinde \u201cgel-\u201c fiil k\u00f6k\u00fcyken, \u201c-ecek\u201d eki kip eki, \u201c-im\u201d eki ise \u015fah\u0131s ekidir.<\/p>\n

    Basit \u00e7ekimli ve birle\u015fik \u00e7ekimli fiil nedir?<\/h3>\n

    Basit \u00e7ekimli fiiller, sadece bir kip eki ile \u00e7ekimlenmi\u015f eylemlerdir.
    \n\u00d6rne\u011fin, \u201cGelece\u011fim.\u201d fiilinde sadece gelecek zaman kipi bulundu\u011fu i\u00e7in basit \u00e7ekimli fiile \u00f6rnektir.
    \nBirle\u015fik \u00e7ekimli fiilse iki kip ekiyle \u00e7ekimlenmi\u015f olan fiildir. \u201cGelecektim.\u201d fiili hem gelecek zaman kipi hem de bilinen ge\u00e7mi\u015f zaman kipine sahip oldu\u011fu i\u00e7in birle\u015fik \u00e7ekimli fiile \u00f6rnektir. Birle\u015fik \u00e7ekimli fiiller ek fiil sayesinde iki kip ekine sahip olur.<\/p>\n

    Basit yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/h3>\n

    Basit yap\u0131l\u0131 fiil, herhangi bir yap\u0131m eki almam\u0131\u015f ve tek kelimeden olu\u015fan fiil t\u00fcr\u00fcndeki s\u00f6zc\u00fcklerdir. Bu fiillerin \u00e7ekimli fiil almas\u0131 yap\u0131s\u0131na dair herhangi bir de\u011fi\u015fiklik olu\u015fturmaz. \u00d6rne\u011fin \u201cKo\u015fal\u0131m.\u201d eylemi herhangi bir yap\u0131m eki almad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in basit yap\u0131l\u0131 fiildir.<\/p>\n

    T\u00fcremi\u015f yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/h3>\n

    T\u00fcremi\u015f yap\u0131l\u0131 fiil, en az bir yap\u0131m eki alm\u0131\u015f ve s\u00f6zc\u00fck k\u00f6k\u00fcndeki anlam\u0131 de\u011fi\u015fime u\u011fram\u0131\u015f eylemdir. \u00d6rne\u011fin, \u201cS\u00f6yle-\u201c fiili, \u201cs\u00f6z\u201d s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcne \u201c-le\u201d ekinin getirilmesiyle olu\u015fturuldu\u011fu i\u00e7in t\u00fcremi\u015f yap\u0131l\u0131 eylemdir.<\/p>\n

    Birle\u015fik yap\u0131l\u0131 fiil nedir?<\/h3>\n

    Birle\u015fik yap\u0131l\u0131 fiil, iki veya daha fazla s\u00f6zc\u00fckten olu\u015fan eylemdir. Birle\u015fik yap\u0131l\u0131 fiiller \u00fc\u00e7 gruba ayr\u0131l\u0131r:<\/p>\n

      \n
    • Yard\u0131mc\u0131 eylem yoluyla olu\u015fmu\u015f birle\u015fik fiil<\/li>\n
    • Anlamca kayna\u015fm\u0131\u015f birle\u015fik fiil<\/li>\n
    • Kurall\u0131 birle\u015fik fiil<\/li>\n<\/ul>\n

      Yard\u0131mc\u0131 eylemler (etmek, olmak, k\u0131lmak, eylemek, yapmak) yanlar\u0131na gelen fiil t\u00fcr\u00fcnde olmayan s\u00f6zc\u00fckler ile birlikte yeni bir eylem olu\u015ftururlar. \u201cYard\u0131m etmek\u201d fiili buna \u00f6rnektir.
      \nAnlamca kayna\u015fm\u0131\u015f birle\u015fik fiillerse birden fazla s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcn mecaz anlamda ve kal\u0131pla\u015fm\u0131\u015f \u015fekilde bir araya gelmesiyle olu\u015fur. \u201cEtekleri zil \u00e7almak\u201d buna \u00f6rnektir.
      \nKurall\u0131 birle\u015fik fiiller d\u00f6rt ekten birisiyle olu\u015fabilirler. Bu ekler s\u0131ras\u0131yla \u015funlard\u0131r:<\/p>\n

        \n
      • Yeterlilik (-ebilmek)<\/li>\n
      • S\u00fcrerlilik (-ekalmak, -egelmek, -edurmak)<\/li>\n
      • Tezlilik (-ivermek)<\/li>\n
      • Yakla\u015fma (-eyazmak)<\/li>\n<\/ul>\n

        Buna g\u00f6re, \u201cGelebilirim, bakakald\u0131m, siliverdim, d\u00fc\u015feyazd\u0131m.\u201d kelimeleri kurall\u0131 birle\u015fik fiillere \u00f6rnek s\u00f6zc\u00fcklerdir.<\/p>\n

        Fiilimsi (eylemsi) nedir?<\/h3>\n

        Fiilimsiler, ald\u0131klar\u0131 belli ba\u015fl\u0131 eklerle fiil anlamlar\u0131n\u0131 koruyarak isim, s\u0131fat veya zarfa d\u00f6n\u00fc\u015fen kelimelerdir. S\u00f6z konusu fiil isme d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcyse isim fiil (ad eylem), s\u0131fata d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcyse s\u0131fat fiil (orta\u00e7), zarfa d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcyse zarf fiil (ba\u011f fiil\/ula\u00e7) ismini al\u0131r. Fiilimsiler, fiilden ba\u015fka bir s\u00f6zc\u00fck t\u00fcr\u00fcne d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fckleri i\u00e7in t\u00fcremi\u015f s\u00f6zc\u00fcklerdir. Bu bak\u0131mdan, fiilimsi eklerinin hepsi yap\u0131m eki kategorisine girer. Fiilimsi eklerinin s\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131lmas\u0131 a\u015fa\u011f\u0131daki tablodan incelenebilir.<\/p>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n
        \u0130sim Fiil<\/th>\nS\u0131fat Fiil<\/th>\nZarf Fiil<\/th>\n<\/tr>\n<\/thead>\n
        <\/td>\n<\/td>\n-\u0131nca\/-ince<\/td>\n<\/tr>\n
        -\u0131p\/-ip<\/td>\n<\/tr>\n
        -an\/-en<\/td>\n-d\u0131\u011f\u0131nda\/-di\u011finde<\/td>\n<\/tr>\n
        -as\u0131\/-esi<\/td>\n-madan\/-meden<\/td>\n<\/tr>\n
        -ma\/-me<\/td>\n-mez\/-maz<\/td>\n-maks\u0131z\u0131n\/-meksizin<\/td>\n<\/tr>\n
        -\u0131\u015f\/-i\u015f<\/td>\n-er\/-ar<\/td>\n-ken<\/td>\n<\/tr>\n
        -mak\/-mek<\/td>\n-dik\/-d\u0131k<\/td>\n-a\u2026-a<\/td>\n<\/tr>\n
        <\/td>\n-ecek\/-acak<\/td>\n-r\u2026-mez<\/td>\n<\/tr>\n
        -m\u0131\u015f\/-mi\u015f<\/td>\n-arak\/-erek<\/td>\n<\/tr>\n
        <\/td>\n-al\u0131\/-eli<\/td>\n<\/tr>\n
        -as\u0131ya\/-esiye<\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n

        \u00d6znesine g\u00f6re \u00e7at\u0131 nedir?<\/h3>\n

        \u00d6znesine g\u00f6re \u00e7at\u0131, bir fiili ger\u00e7ekle\u015ftiren ki\u015fiye g\u00f6re yap\u0131lan bir s\u0131n\u0131fland\u0131rmad\u0131r. Bu s\u0131n\u0131fland\u0131rmada d\u00f6rt kategori bulunur:<\/p>\n

          \n
        • Etken Fiil<\/li>\n
        • Edilgen Fiil<\/li>\n
        • D\u00f6n\u00fc\u015fl\u00fc Fiil<\/li>\n
        • \u0130\u015fte\u015f Fiil<\/li>\n<\/ul>\n

          Etken fiilde \u00f6zne bellidir ancak eylem \u201c-l, -n\u201d eklerinden birisini almam\u0131\u015ft\u0131r. Edilgen fiilde ise hem \u00f6zne belli de\u011fildir hem eylem \u201c-l, -n\u201d eklerinden birisini alm\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6n\u00fc\u015fl\u00fc fiilde, etken fiil gibi \u00f6zne bellidir ama edilgen fiil gibi eylem \u201c-l, -n\u201d eklerinden birisini alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u015fte\u015f fiilde eylemin kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 yap\u0131lmas\u0131 anlam\u0131 vard\u0131r ve bu anlam \u201c-\u015f\u201d ekiyle sa\u011flan\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131da her bir kategorinin \u00f6rne\u011fi verilmi\u015ftir.<\/p>\n

            \n
          • Paketleri bandajla sard\u0131m. (Etken fiil)<\/li>\n
          • B\u00f6rekler bu sabah sar\u0131ld\u0131. (Edilgen fiil)<\/li>\n
          • Ahmet annesine sar\u0131ld\u0131. (D\u00f6n\u00fc\u015fl\u00fc fiil)<\/li>\n
          • Ku\u015flar sabah boyu \u00f6t\u00fc\u015ft\u00fc. (\u0130\u015fte\u015f fiil)<\/li>\n<\/ul>\n

            Nesnesine g\u00f6re \u00e7at\u0131 nedir?<\/h3>\n

            Nesnesine g\u00f6re \u00e7at\u0131, bir fiilden etkilenen varl\u0131\u011f\u0131n olup olmamas\u0131na g\u00f6re yap\u0131lan bir s\u0131n\u0131fland\u0131rmad\u0131r. Di\u011fer bir deyi\u015fle, fiilin nesne al\u0131p almamas\u0131na ve \u201cneyi\u201d sorusuna yan\u0131t verip vermemesine bak\u0131l\u0131r. Burada da d\u00f6rt adet \u00e7at\u0131 t\u00fcr\u00fc vard\u0131r:<\/p>\n

              \n
            • Ge\u00e7i\u015fli fiil<\/li>\n
            • Ge\u00e7i\u015fsiz fiil<\/li>\n
            • Oldurgan fiil<\/li>\n
            • Ettirgen fiil<\/li>\n<\/ul>\n

              Ge\u00e7i\u015fli fiil nesne alabilen, ge\u00e7i\u015fsiz fiil ise nesne alamayan eylemlerdir. E\u011fer bir ge\u00e7i\u015fsiz fiil \u201c-t, -r, -d\u0131r\u201d eklerinden birisini alarak ge\u00e7i\u015fli olursa o fiil oldurgan olur. H\u00e2lihaz\u0131rda ge\u00e7i\u015fli olan bir fiil \u201c-t, -r, -d\u0131r\u201d eklerinden birisini al\u0131rsa bu eylem ettirgen \u00e7at\u0131ya girer.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

              Fiiller konu anlat\u0131m\u0131 i\u00e7in k\u0131sa notlar haz\u0131rlad\u0131m. Fiiller, s\u00f6zc\u00fck t\u00fcrleri aras\u0131ndaki en yo\u011fun i\u00e7eri\u011fe sahip olan konudur. \u00d6SYM taraf\u0131ndan d\u00fczenlenen s\u0131navlarda en az iki soruda kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kan filler nedir? \u00d6zellikleri nelerdir? \u201cFiilimsi\u201d ve \u201cFiilde \u00c7at\u0131\u201d gibi kavramlar ne anlama gelir? Bu yaz\u0131m\u0131zda bu sorulara cevap verece\u011fiz. Fiil nedir? Fiil \u00e7ekim ekleri nelerdir? \u00c7ekimli fiil nedir? […]<\/p>\n","protected":false},"author":1396,"featured_media":71675,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[236,710,711],"tags":[713,712,423,133,586],"class_list":["post-71612","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-calisma-masam","category-konu-anlatimi","category-turkce-konu-anlatimi","tag-fiilimsi","tag-filller","tag-konu-anlatimi","tag-turkce","tag-turkce-konu-anlatimi"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/71612"}],"collection":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1396"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=71612"}],"version-history":[{"count":9,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/71612\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":71678,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/71612\/revisions\/71678"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/71675"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=71612"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=71612"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=71612"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}