{"id":70771,"date":"2021-08-13T11:48:03","date_gmt":"2021-08-13T08:48:03","guid":{"rendered":"https:\/\/universkop.com\/?p=70771"},"modified":"2021-11-08T10:47:49","modified_gmt":"2021-11-08T07:47:49","slug":"cumlenin-ogeleri-konu-anlatimi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/universkop.com\/cumlenin-ogeleri-konu-anlatimi\/","title":{"rendered":"C\u00fcmlenin \u00d6geleri Nedir? C\u00fcmlenin \u00d6geleri Konu Anlat\u0131m\u0131"},"content":{"rendered":"\n\n\n

C\u00fcmlenin \u00f6geleri, \u00d6SYM taraf\u0131ndan d\u00fczenlenen s\u0131navlarda T\u00fcrk\u00e7e alan\u0131nda soru olarak her zaman \u00e7\u0131kan bir konudur. Peki, c\u00fcmlenin \u00f6geleri nedir? \u00d6zellikleri nedir? Bu yaz\u0131m\u0131zda c\u00fcmlenin \u00f6gelerini tan\u0131t\u0131p \u00f6nemli \u00f6zelliklerinden bahsedece\u011fiz.<\/p>\n

    \n
  1. C\u00fcmlenin \u00f6geleri nedir?<\/li>\n
  2. C\u00fcmlenin ana (temel) \u00f6geleri nedir?<\/li>\n
  3. Y\u00fcklem nedir?<\/li>\n
  4. Y\u00fcklem bulunurken nelere dikkat edilmelidir?<\/li>\n
  5. \u00d6zne nedir?<\/li>\n
  6. Nesne nedir?<\/li>\n
  7. \u00d6zne ile belirtisiz nesne nas\u0131l ay\u0131rt edilebilir?<\/li>\n
  8. Dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7 (yer tamlay\u0131c\u0131s\u0131) nedir?<\/li>\n
  9. Zarf t\u00fcmleci nedir?<\/li>\n
  10. Edat t\u00fcmleci nedir?<\/li>\n
  11. \u00d6gelerin sorular\u0131n\u0131n s\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131lmas\u0131 nas\u0131ld\u0131r?<\/li>\n
  12. Gizli \u00f6zne \u00f6ge s\u0131ralamas\u0131na d\u00e2hil edilir mi?<\/li>\n
  13. C\u00fcmle d\u0131\u015f\u0131 unsurlar nelerdir?<\/li>\n
  14. \u00d6gelerde vurgu ne anlama gelir?<\/li>\n<\/ol>\n

    C\u00fcmlenin \u00f6geleri nedir?<\/h3>\n

    C\u00fcmlenin \u00f6geleri, c\u00fcmleyi olu\u015fturan alt par\u00e7alara verilen isimdir. Bu par\u00e7alar, anlam ve g\u00f6rev bak\u0131m\u0131ndan birbirlerinden farkl\u0131la\u015f\u0131rlar. Bu par\u00e7alar\u0131n isimleri s\u0131ras\u0131yla \u015funlard\u0131r:<\/p>\n

      \n
    • Y\u00fcklem<\/li>\n
    • \u00d6zne<\/li>\n
    • Nesne<\/li>\n
    • Dolayl\u0131 T\u00fcmle\u00e7 (Yer Tamlay\u0131c\u0131s\u0131)<\/li>\n
    • Zarf T\u00fcmleci<\/li>\n
    • Edat T\u00fcmleci<\/li>\n<\/ul>\n

      C\u00fcmlenin ana (temel) \u00f6geleri nedir?<\/h3>\n

      C\u00fcmlenin ana (temel) \u00f6geleri, bir c\u00fcmlede her zaman bulunan \u00f6gelerdir. Bu sebeple, c\u00fcmlenin \u00f6geleri bulunurken ilk olarak bu \u00f6gelerin bulunmas\u0131 gerekir. Bu \u00f6geler s\u0131ras\u0131yla \u201cy\u00fcklem\u201d ve \u201c\u00f6zne\u201ddir. Yani, \u00f6geler bulunurken bir c\u00fcmlede ilk olarak \u201cy\u00fcklem\u201d, sonras\u0131nda \u201c\u00f6zne\u201d bulunmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

      Y\u00fcklem nedir?<\/h3>\n

      Y\u00fcklem, bir c\u00fcmlenin yarg\u0131 bildiren k\u0131sm\u0131d\u0131r. Bu bak\u0131mdan, c\u00fcmlenin y\u00fcklemi, c\u00fcmleye i\u015f\/k\u0131l\u0131\u015f\/olu\u015f anlamlar\u0131ndan birisini verir. \u00d6geler aras\u0131nda ilk bulunmas\u0131 gereken \u00f6ge y\u00fcklemdir. Y\u00fcklemin \u00e7ekimli fiil olmas\u0131 durumunda c\u00fcmle \u201cfiil c\u00fcmlesi\u201d olur. E\u011fer isim t\u00fcr\u00fcndeki bir s\u00f6zc\u00fck \u201cek fiil\u201d alarak y\u00fckleme d\u00f6n\u00fc\u015fm\u00fc\u015fse, c\u00fcmle \u201cisim c\u00fcmlesi\u201d olur.<\/p>\n

      Y\u00fcklem bulunurken nelere dikkat edilmelidir?<\/h3>\n

      C\u00fcmlenin \u00f6geleri bulunurken, s\u00f6z gruplar\u0131 ayr\u0131lmaz. Bu bak\u0131mdan, c\u00fcmle i\u00e7erisindeki bir s\u00f6z grubu tek bir \u00f6geyi olu\u015fturur. Y\u00fcklem bulunurken de bu kural ge\u00e7erlidir. Bu nedenle, y\u00fcklem bulunurken s\u00f6z grubu olmas\u0131 durumunda kelimelerin tamam\u0131n\u0131n y\u00fcklem olarak belirtilmesi \u00f6nemlidir.<\/p>\n

      \u00d6zne nedir?<\/h3>\n

      \u00d6zne, y\u00fcklemde bildirilen yarg\u0131y\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren ki\u015fidir. Bu sebeple, y\u00fckleme sorulan \u201cKim\u201d ve \u201cNe\u201d sorular\u0131na yan\u0131t verir. \u00d6zne, \u201cger\u00e7ek \u00f6zne\u201d veya \u201cgizli \u00f6zne\u201d olabilir. Ger\u00e7ek \u00f6zne direkt olarak c\u00fcmle i\u00e7erisinde bulunurken, gizli \u00f6zne c\u00fcmle i\u00e7inde yer almaz. Gizli \u00f6znenin bulunmas\u0131 i\u00e7in c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131na ilgili ki\u015fi zamirinin getirilmesi gerekir.<\/p>\n

      Nesne nedir?<\/h3>\n

      Nesne, y\u00fcklemdeki yarg\u0131dan etkilenen \u015feydir. C\u00fcmlenin nesnesi iki \u015fekilde bulunabilir. E\u011fer nesne belirtme hal durum eki olan \u201c\u2013i\u201d ekini alm\u0131\u015fsa \u201cbelirtili nesne\u201d olur. E\u011fer b\u00f6yle bir ek alma durumu yoksa nesneye \u201cbelirtisiz nesne\u201d denir. Belirtili nesne, y\u00fckleme sorulan \u201cneyi\u201d ve \u201ckimi\u201d sorular\u0131na yan\u0131t verir. Belirtisiz nesne, y\u00fckleme sorulan \u201cne\u201d sorusuna yan\u0131t verir.<\/p>\n

      \u00d6zne ile belirtisiz nesne nas\u0131l ay\u0131rt edilebilir?<\/h3>\n

      \u00d6zne y\u00fcklemdeki yarg\u0131y\u0131 bildiren ki\u015fiyken, nesne yarg\u0131dan etkilenen ki\u015fidir. Bu sebeple, y\u00fckleme sorulan \u201cne\u201d sorusu hem \u00f6zneye hem de belirtisiz nesneye g\u00f6t\u00fcrse de iki sorunun anlam\u0131 farkl\u0131d\u0131r. Bir ba\u015fka ay\u0131rt etme y\u00f6ntemi, \u00f6gelerin bulunma s\u0131ras\u0131d\u0131r. Y\u00fcklem bulunduktan sonra ilk olarak \u00f6znenin bulunmas\u0131, bu konudaki kafa kar\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 giderecektir.<\/p>\n

      Dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7 (yer tamlay\u0131c\u0131s\u0131) nedir?<\/h3>\n

      Dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7, belirtme durumu haricindeki isim hal durum eklerinden birisini alm\u0131\u015f olan \u00f6gedir. Bu y\u00fczden, \u201c-e\/-de\/-den\u201d eklerinden birisini alm\u0131\u015f olmalar\u0131 \u015fartt\u0131r. Ancak, bu ekler ba\u015fka anlamlara gelecek \u015fekilde kullan\u0131labilecekleri i\u00e7in bu eki alm\u0131\u015f olan her kelimeye dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7 denmemelidir. Y\u00fckleme sorulan \u201ckime-kimde-kimden-neye-neyde-neyden-nereye-nerede-nereden\u201d sorular\u0131 dolayl\u0131 t\u00fcmlece g\u00f6t\u00fcr\u00fcr.<\/p>\n

      Zarf t\u00fcmleci nedir?<\/h3>\n

      Zarf t\u00fcmleci, c\u00fcmle i\u00e7erisinde zarf sorular\u0131 olan \u201cneden-ni\u00e7in-nas\u0131l-ne zaman-nere-ne kadar?\u201d sorular\u0131na cevap veren \u00f6gedir. Bu bak\u0131mdan, bu sorular y\u00fckleme soruldu\u011funda verilen cevap zarf t\u00fcmlecine g\u00f6t\u00fcr\u00fcr. Bir c\u00fcmle i\u00e7erisinde zarf t\u00fcr\u00fcndeki s\u00f6zc\u00fck veya s\u00f6z grubu ayn\u0131 zamanda zarf t\u00fcmleci olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilir. Bu sebeple, zarf t\u00fcr\u00fcnde olmayan bir s\u00f6zc\u00fck veya s\u00f6z grubu zarf t\u00fcmleci \u00f6gesini olu\u015fturamaz.<\/p>\n

      Edat t\u00fcmleci nedir?<\/h3>\n

      Edat t\u00fcmleci, c\u00fcmle i\u00e7inde edat grubu olarak kullan\u0131l\u0131p ara\u00e7, birliktelik veya ama\u00e7 anlamlar\u0131ndan birisini veren \u00f6gedir. Zarf t\u00fcmlecinin sorular\u0131na yan\u0131t verdi\u011fi i\u00e7in edat t\u00fcmleci baz\u0131 kaynaklardaki sorularda zarf t\u00fcmleci olarak sorulabilir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta \u201cile\u201d edat\u0131 somut anlamda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda edat t\u00fcmleci olurken, soyut anlamda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda zarf t\u00fcmleci oldu\u011fudur. \u00d6rne\u011fin \u201cArabayla gittik.\u201d c\u00fcmlesinde \u201carabayla\u201d edat t\u00fcmleciyken, \u201cSayg\u0131yla an\u0131yorum.\u201d c\u00fcmlesinde \u201csayg\u0131yla\u201d zarf t\u00fcmlecidir.<\/p>\n

      \u00d6gelerin sorular\u0131n\u0131n s\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131lmas\u0131 nas\u0131ld\u0131r?<\/h3>\n

      Hangi \u00f6genin y\u00fckleme sorulan hangi soruya yan\u0131t verdi\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in a\u015fa\u011f\u0131daki tablodan yararlan\u0131labilir.<\/p>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n
      \u00d6zne<\/th>\nBelirtili Nesne<\/th>\nBelirtisiz Nesne<\/th>\nDolayl\u0131 T\u00fcmle\u00e7<\/th>\nZarf T\u00fcmleci<\/th>\n<\/tr>\n<\/thead>\n
      Kim<\/td>\nKimi<\/td>\nNe<\/td>\nNeye<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      Nas\u0131l<\/td>\n<\/tr>\n
      Neyde<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n
      Neyden<\/td>\nNe Zaman<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n
      Kime<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      Nere<\/td>\n<\/tr>\n
      Ne<\/td>\nNeyi<\/td>\nKimde<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n
      Kimden<\/td>\nNe Kadar<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n
      Nereye<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      Neden<\/td>\n<\/tr>\n
      Nerede<\/td>\n<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n
      Nereden<\/td>\nNi\u00e7in<\/td>\n<\/tr>\n
      <\/td>\n<\/tr>\n<\/tbody>\n<\/table>\n

      Gizli \u00f6zne \u00f6ge s\u0131ralamas\u0131na d\u00e2hil edilir mi?<\/h3>\n

      Gizli \u00f6zne \u00f6ge s\u0131ralamas\u0131na d\u00e2hil edilmez. Bunun nedeni, gizli \u00f6znenin kelime olarak c\u00fcmle i\u00e7inde bulunmamas\u0131d\u0131r. \u00d6rne\u011fin, \u201cEve geldim.\u201d c\u00fcmlesinin gizli \u00f6znesi \u201cben\u201ddir. Ancak, bu c\u00fcmlenin \u00f6ge s\u0131ralamas\u0131 \u201c\u00d6zne-Dolayl\u0131 T\u00fcmle\u00e7-Y\u00fcklem\u201d de\u011fil, \u201cDolayl\u0131 T\u00fcmle\u00e7-Y\u00fcklem\u201d \u015feklindedir.<\/p>\n

      C\u00fcmle d\u0131\u015f\u0131 unsurlar nelerdir?<\/h3>\n

      C\u00fcmle d\u0131\u015f\u0131 unsurlar, c\u00fcmleye d\u00e2hil olmayan dil ara\u00e7lar\u0131d\u0131r. C\u00fcmleye d\u00e2hil olmad\u0131klar\u0131 i\u00e7in herhangi bir \u00f6ge olarak kullan\u0131lmazlar. Bu unsurlar \u015funlard\u0131r:<\/p>\n

        \n
      • \u0130ki c\u00fcmleyi birbirine ba\u011flayan ba\u011fla\u00e7lar<\/li>\n
      • \u00dcnlem t\u00fcr\u00fcndeki s\u00f6zc\u00fckler<\/li>\n
      • Gizli \u00f6zne<\/li>\n
      • Ara s\u00f6z\/Ara c\u00fcmle<\/li>\n<\/ul>\n

        \u00d6gelerde vurgu nedir?<\/h3>\n

        \u00d6gelerde vurgu iki \u015fekilde olabilir. E\u011fer c\u00fcmle fiil c\u00fcmlesiyse vurgu y\u00fcklemden hemen \u00f6nce kullan\u0131lan \u00f6gededir. \u00d6rne\u011fin, \u201cYar\u0131n size gelece\u011fim.\u201d c\u00fcmlesinde y\u00fcklemden hemen \u00f6nce kullan\u0131lan kelime \u201csize\u201d kelimesidir. Bu kelime dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7 olarak kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, bu c\u00fcmlede vurgu dolayl\u0131 t\u00fcmle\u00e7tedir. \u0130sim c\u00fcmlelerinde ise vurgu y\u00fcklemin kendisindedir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

        C\u00fcmlenin \u00f6geleri, \u00d6SYM taraf\u0131ndan d\u00fczenlenen s\u0131navlarda T\u00fcrk\u00e7e alan\u0131nda soru olarak her zaman \u00e7\u0131kan bir konudur. Peki, c\u00fcmlenin \u00f6geleri nedir? \u00d6zellikleri nedir? Bu yaz\u0131m\u0131zda c\u00fcmlenin \u00f6gelerini tan\u0131t\u0131p \u00f6nemli \u00f6zelliklerinden bahsedece\u011fiz. C\u00fcmlenin \u00f6geleri nedir? C\u00fcmlenin ana (temel) \u00f6geleri nedir? Y\u00fcklem nedir? Y\u00fcklem bulunurken nelere dikkat edilmelidir? \u00d6zne nedir? Nesne nedir? \u00d6zne ile belirtisiz nesne nas\u0131l ay\u0131rt edilebilir? […]<\/p>\n","protected":false},"author":1396,"featured_media":71083,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[236,710,711],"tags":[685,133,586],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/70771"}],"collection":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1396"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=70771"}],"version-history":[{"count":5,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/70771\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":71476,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/70771\/revisions\/71476"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/71083"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=70771"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=70771"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/universkop.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=70771"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}